Japans naakt in Japanmuseum SieboldHuis

Van 15 maart tot en met 8 september 2019 toont Japanmuseum SieboldHuis ‘Japans naakt’. De tentoonstelling laat de ontwikkelingen zien in de Japanse naaktfotografie vanaf de 19e eeuw tot vandaag. Ruim dertig topfotografen, onder wie Araki Nobuyoshi, Moriyama Daido, Hosoe Eikoh, Izu Kenro en Honjō Kōrō tonen hun artistieke visie op het menselijk lichaam.

Naakt in Japan

Naaktheid was in Japan van oudsher iets vanzelfsprekends. Families bezochten gezamenlijk de onsen (warmwaterbron), sumoworstelaars worstelden bijna bloot en boeren bewerkten halfnaakt het land. Toen Japan in 1854 zijn deuren opende voor de rest van de wereld werden in rap tempo buitenlandse technologieën en ideeën overgenomen, inclusief de westerse kunst en kuise visie op naakt. De fotografie werd al vanaf het begin beïnvloed door deze westerse visie. Er werden in Japan strikte zedenwetten ingevoerd die tot op de dag van vandaag gelden. Hedendaagse fotografen stellen met hun werk issues rondom de veranderende maatschappij, gender en seksualiteit aan de kaak.

De ontwikkeling van fotografie in Japan

Fotografie werd in de negentiende eeuw in Japan onmiddellijk geapprecieerd als “kopie van de waarheid”. Voor de westerlingen ontstond een commerciële toeristische variant, met bijvoorbeeld halfontklede vrouwen die in een fotostudio het Japanse badritueel simuleerden: exotisch en erotisch! Begin twintigste eeuw werd de fotografie niet langer alleen als kopie van de wereld beschouwd, maar ontwikkelde zich ook als kunstvorm. Foto’s kregen een zachte focus en werden gemanipuleerd zodat ze een schilderachtige uitstraling kregen, zoals te zien is in het werk van Unto Nakayama (act. begin 20ste eeuw).

In de jaren dertig werd er volop geëxperimenteerd met verschillende technieken in diverse modernistische stromingen, waaronder de Nieuwe Fotografie, die was gebaseerd op onder andere de Nieuwe Zakelijkheid. Het naakte vrouwenlichaam werd als esthetisch object benaderd. Als tegenbeweging ontstond in dezelfde tijd het fotorealisme. Foto’s moesten het dagelijks leven en de Japanse tradities vastleggen, zoals zichtbaar is in het werk van Iwase Yoshiyuki (1904-2001). Hij portretteerde halfnaakte parelduiksters.

Vervolgens ontstaan stromingen als de sociaal-realistische fotografie, de subjectieve en de experimentele fotografie. Bij dit laatste genre werden de grenzen van de kunst onderzocht en overschreden. De intuïtieve, korrelige en onscherpe foto’s van Moriyama Daido (1938 -) en het surrealistische en abstracte werk van Honjō Kōrō (1907–1995) laten dit zien. In de jaren tachtig en negentig komt de erotische fotografie tot bloei. Araki Nobuyoshi (1940 -) staat bij het westerse publiek bekend om zijn pornografische foto’s van vrouwen in bondage. Hij was echter ook de eerste Japanse fotograaf die foto’s gebruikte als een dagboek, waardoor zijn werk ook een zeer persoonlijke en intieme kant heeft.

De foto’s van de jongste generatie fotografen tonen nieuwe trends, maar ook de invloed en verwijzing naar het werk van de generaties voor hen. Zo richt Gondaira Taichi (1956 -) zijn camera op de klassieke schoonheid van het vrouwelijk lichaam en hij eert de verdwenen traditionele Japanse waarden en levenswijze in zijn werk. Het werk van jonge vrouwelijke fotografen als Nomura Sakiko (1967 -), Hosokura Mayumi (1979 -) en Okabe Momo (1981 -) verschaft een verfrissende kijk op het naakte lichaam. Het overkoepelende karakter van het werk van deze jonge vrouwelijke fotografen is dat de aloude, heersende verhouding tussen de mannelijke blik en het vrouwelijke naakt als lustobject onder druk is komen te staan.

De tentoonstelling geeft door de ogen van meer dan dertig fotografen een veelzijdige blik op het menselijk lichaam. Met meer dan honderdtwintig naaktfoto’s wordt de geschiedenis van de Japanse fotografie geopenbaard in Japanmuseum SieboldHuis.

Japanmuseum SieboldHuis is geopend van dinsdag tot en met zondag van 10.00 tot 17.00 uur. Online en aan de deur zijn entreekaarten verkrijgbaar.

Bron: Japanmuseum SieboldHuis