EYE Filmmuseum toont met de veertien meest spraakmakende films van Mikio Naruse aan dat hij behoort tot de groten van de Japanse cinema. Naruse was gefascineerd door het leven van gewone Japanners, over wie hij vertelde in aangrijpende films zonder opsmuk. Zijn meeslepende films kijken achter de façade van keurige huishoudens en het geishamilieu. Naruse richt zich vooral op de vrouwen: onafhankelijk, moedig en met een sterke wil, maar geboren voor het ongeluk. Naruse was een groot regisseur van vrouwen en werkte met vele beroemde actrices uit de Japanse cinema. Zijn – laat ontdekte – werk wordt nu in één adem genoemd met dat van Ozu en Kurosawa.
Groot regisseur van vrouwen
Net als Yasujiro Ozu was Mikio Naruse gefascineerd door het leven van gewone Japanners, over wie hij vertelde in aangrijpende films. Zijn vertellingen over de drama’s die zich achter de façade van keurige huishoudens en het geishamilieu afspelen, richten zich vooral op de rol van de vrouw in het moderne Japan. In de jaren vijftig verfilmde hij meerdere romans van de Japanse feministische schrijfster Fumiko Hayashi (in onder andere Repast, Floating Clouds en Late Chrysanthemums). In een mix van melodrama en realisme vertelde hij over de worsteling van vrouwen met hun positie in het naoorlogse Japan, die vaak uitzichtloos blijkt. Liet Ozu zijn personages berusten in hun lot, bij Naruse wordt de wanhoop dieper gevoeld en is de toon grimmiger. De werkelijkheid van Naruse is politieker geladen en verwijst vaker naar de gevolgen van sociale ongelijkheid. Naruse wordt beschouwd als een groot regisseur van vrouwen. Hij werkte met bijna alle grote actrices uit de Japanse cinema van die tijd. Zijn belangrijkste muze was de actrice Hideko Takamine (1924-2010), die in meer dan vijftien van zijn films de hoofdrol speelde. Takamine’s personages belichamen Naruse’s heldinnen: onafhankelijk, moedig en met een sterke wil, maar geboren voor het ongeluk. ‘Bescheiden maar meeslepend’, noemde David Thomson van het New York Film Festival de films van Naruse, wiens films nog steeds tot de verbeelding spreken van hedendaagse filmmakers. Hirokazu Kore-eda (Maborosi, Our Little Sister) noemt hem een van zijn grote inspiratiebronnen: “Zijn films laten zien dat mensen feilbaar zijn, maar Naruse veroordeelt ze niet”.
Mikio Naruse
Mikio Naruse (1905-1969) begon zijn carrière bij de filmstudio Shochiku als regisseur van films die een mengeling waren van melodrama en slapstick. In 1933 stapte hij over naar de studio PCL, het latere Toho, waar hij zich zou bekwamen in het ‘shomingeki’-genre, drama’s over het dagelijks leven van gewone mensen uit de lagere middenklasse. In totaal zou hij 87 films maken, waaronder 22 stille films waarvan het merendeel verloren is gegaan. Zijn meest spraakmakende films, zoals Floating Clouds en Flowing, maakte hij in de jaren vijftig, de bloeiperiode van de Japanse cinema. Conflicten in familierelaties en tussen mannen en vrouwen domineren in deze films. Akira Kurosawa en Yasujiro Ozu zijn door de westerse filmliefhebber al lang geleden omarmd, Mikio Naruse bleef echter lang een ‘geheimtip’ totdat het filmfestival van Locarno in 1983 een retrospectief organiseerde, in 2005 gevolgd door een reizend retrospectief in onder andere de Verenigde Staten en Engeland. Kurosawa, in de jaren dertig assistent bij enkele van Naruse’s films, omschreef diens films als een diepe, brede rivier: kalm aan de oppervlakte, met een razende, wervelende stroom daaronder.
‘Mikio Naruse – onbekende meester van de Japanse cinema’ wordt georganiseerd in samenwerking met de Japan Foundation (Tokyo), het National Film Center (Tokyo) en de Japanse ambassade in Den Haag. Het programma is samengesteld in samenwerking met Dick Stegewerns (Universiteit van Oslo) en Ivo Smits (Universiteit Leiden). De films van Naruse toeren in 2016 en 2017 langs filmmusea in Noorwegen, Zweden en België. Verschillende voorstellingen worden ingeleid door Dick Stegewerns en Ivo Smits. Bij het programma verschijnt een magazine met artikelen van Stegewerns, Smits en Japanse filmkenner Chris Fujiwara.
Films die te zien zijn tussen 12 tot en met 28 januari 2017 zijn onder andere Flunky, Work Hard! (1931, Koshiben ganbare), Late Chrysanthemums (1954, Bangiku) en Scattered Clouds (1967, Midaregumo). Alle geluidsfilms Japans gesproken en Engels ondertiteld, stille films hebben Engelse tussentitels en leuk voor de filmliefhebbers: alle films zijn 35mm. Het volledige programma is te vinden op de website van het EYE.
Bron: EYE
